Followers

Thursday, May 16, 2024

എന്റെ മാനിഫെസ്റ്റോ:സ്വയം നിരാസത്തിലൂന്നിയ കലാപം /ഡോ .യാക്കോബ് മാർ ഐറേനി

 

ഡോ .യാക്കോബ് മാർ ഐറേനി

 

 ശ്രീ. എം.കെ.ഹരികുമാറിന്റെ 'എന്റെ മാനിഫെസ്റ്റോ' വായിച്ചു  തുടങ്ങിയപ്പോൾ ഇത്‌ ഏതോ ദുരൂഹതയുടെ ഗുഹാമുഖമാണെന്ന്‌ തോന്നിപ്പോയി. വായന പുരോഗമിച്ചു വന്നപ്പോഴാണ്‌ ദുരൂഹത എന്നു നിരൂപിച്ചതിന്റെ അകംപൊരുൾ അത്ര നിസ്സാരമല്ലെന്ന്‌ ഒരു വെളിപാടുപോലെ ബോധോദയമുണ്ടായത്‌. വായിച്ചുതീരാറായപ്പോഴേക്കും ആശ്ചര്യം കൗതുകമായി  മാറിക്കഴിഞ്ഞിരുന്നു! സ്വയം നിരാസത്തിലൂന്നിയ മറ്റൊരദ്വൈതവിചാരമുണർത്തിവിടുന്ന ഒരു "കലാപ"മാണിതിന്റെ ഉള്ളടക്കം.

 "വസ്തുവിനെ അതിൽ നിന്നു മോചിപ്പിക്കുന്ന "സാഹസത്തെയാണ്‌ 'കലാപ'മെന്ന്‌ ഇവിടെ വിവക്ഷിക്കുന്നത്‌. എവിടെയായിരുന്നാലും അസ്വസ്ഥതയുളവാക്കുന്നതാണ്‌ കലാപം. അസ്വസ്ഥതയില്ലാതെ സ്വസ്ഥതയും സ്വസ്ഥതയുടെ രുചിയുമില്ലല്ലോ.

ഈ വിചാരവിശേഷത്തെ 'നവാദ്വൈതം' എന്ന്‌ ഹരികുമാർ വ്യവഹരിക്കുന്നു. മൗലികമായ അദ്വൈതചിന്തക്ക്‌ ഒരുതരം 'നിരാസം' നൽകി, പുനർജനി നൽകാനുള്ള തീവ്രശ്രമമാണിതിൽ. ഈ ശ്രമം പുതുമയാണ്‌. ഗരിമയുള്ളതുമാണ്‌. ഭാഷാപരമായും, ആശയപരമായും ആവനാഴിയിൽ സംഭരിച്ചിരിക്കുന്ന സമസ്തായുധങ്ങളും ഗ്രന്ഥകാരൻ ഈ 'കലാപ'ത്തിൽ എടുത്തുപ്രയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. അവതരണരീതിയും, അതിൽ നമ്മെ വിശ്വസിപ്പിക്കാൻ പോരുന്നതാണ്‌. പ്രസ്തുത 'കലാപ'സാഹസം അഭിനന്ദനാർഹമെന്നതിൽ അശേഷം തർക്കമില്ല.

'സ്വയം നിരാസം' ഗ്രന്ഥകാരന്‌ ഒരു തപസ്യപോലെയാണ്‌. സംസ്കൃതമനസ്സുകൾക്ക്‌ എത്രയും ഹൃദ്യമായ ഈ വിചാരധാരയിൽ നിന്ന്‌ ഇടത്തോട്ടോ വലത്തോട്ടോ തിരിയാതെ അദ്ദേഹം പദമുറപ്പിച്ചു തന്നെ നിലകൊള്ളുന്നു. ആ നിൽപിലുമുണ്ടൊരു 'നിരാസം'. ചിന്തയുടെ നവംനവങ്ങളായ ദീപ്തമേഖലകളിലേക്ക്‌ അനുവാചകരെ അതു 'പരിഭാഷപ്പെടുത്തു'ന്നുമുണ്ട്‌. സ്വയംനിരാസത്തിലൂന്നിയ 'നവാദ്വൈതം' കേവലം അചലമായ ഒരു വിചാരമല്ല, മറിച്ച്‌ നവവിപ്ലവഛായയുള്ള ഒരു ചിന്താധാരയാണ്‌. അത്‌ ശബ്ദത്തെയും, വെളിച്ചത്തെയും ഗതിവേഗത്തെയുമെല്ലാം ഉൾക്കൊള്ളുകയും, നിർമമതയോടെ അവയെ നിരസിച്ച്‌ അതിർലംഘിക്കുകയും, അനുസ്യൂത നവസൃഷ്ടിയെന്ന നഭസ്സിലെത്തിക്കുകയും ചെയ്യുന്ന ചാലക ശക്തിയായി കാണപ്പെടുകയും ചെയ്യുന്നു. തുടർന്നങ്ങോട്ട്‌ അവിരാമമായ യാത്രതന്നെ. പരിചിതമായ സംസ്കൃതിയെ പൂർണ്ണമായി പുനർനിർമ്മിച്ച്‌, ഒരു പുത്തൻ സുതാര്യതയിലേക്ക്‌ ആനയിക്കണമെന്ന ഗ്രന്ഥകാരന്റെ ഇതിവൃത്തത്തിന്റെ ധ്വനിയും പ്രതിധ്വനിയും ഈ ഗ്രന്ഥത്തിലുടനീളം മുഴങ്ങുന്ന ഭാവമാണ്‌. (overwhelming concern)നിലവിലുള്ള ഘടനകളെയും വിചാരവിധികളെയും വിമർശനപരമായി നേരിടാതെ ഇത്തരമൊരു ഉദ്യമം അസാദ്ധ്യമാകയാൽ , ഇന്നത്തെ സാമാന്യ ചിന്താവിശേഷങ്ങളെ ഒരുതരം പരസ്യവിചാരണയ്ക്കു വിധേയമാക്കുന്നുണ്ട്‌:-
"സമയമെടുത്തു ചിന്തിക്കുന്നത്‌ അസാന്മാർഗ്ഗികവും പരിഹാസ്യവുമായിത്തീരുന്നു." (ഭാഷ മരിച്ചു).


ഗ്രന്ധവിചാരം സമാരംഭിച്ചിരിക്കുന്നത്‌ 'മൗലികവാദ'ത്തിന്‌ ഒരു പുതിയ നിർവചനവ്യാപ്തി നൽകിക്കൊണ്ടാണ്‌. "സ്വയം നിരസിക്കാനുള്ള തരത്തിൽ തത്വബോധത്തെ വികസിപ്പിച്ചില്ലെങ്കിൽ ഏതു ആശയവും മൗലികവാദമായിത്തീരും." (സ്വയം നിരാസം)
പലതരം മൗലികവാദങ്ങൾ അവയുടെ അർത്ഥനൈർമല്യം കൈവെടിഞ്ഞ്‌ ഹിംസാത്മകതയ്ക്ക്‌ കുഴലൂത്തു നടത്തുന്ന ആധുനിക കാലത്ത്‌ ഈ നിർവചനം തീർച്ചയായും ശ്രദ്ധിക്കപ്പെടേണ്ടതു തന്നെ. സമസ്ത മൗലികവാദ സമീപനങ്ങളുടെയും പുനർനിർമ്മിതിയുടെ കൺവേയർ ബൽറ്റാണിവിടെ തത്വശാസ്ത്രം. യാഥാസ്ഥിതിക കൺവേയർ ബൽറ്റിൽ സഞ്ചരിക്കുന്ന വസ്തുക്കൾക്ക്‌ മാറ്റമുണ്ടാകുന്നില്ല, സ്ഥാനചലനം മാത്രം. ഇവിടെയാകട്ടെ ചലനത്തോടൊപ്പം 'ആന്തരിക സ്വയം നിരാസ'മെന്ന പ്രക്രിയയും തുടരെ അരങ്ങേറുന്നതായി കാണാം. ആത്മാർത്ഥമായി സ്നേഹിക്കുന്നതിനുപോലും സ്വത്വനിരാസം അനിവാര്യമാണെന്ന്‌ ഈ പ്രമാണം വെളിപ്പെടുത്തുന്നു.

ഇക്കാലത്ത്‌ 'സ്വത്വബോധ'മെന്ന ആശയം പ്രത്യയശാസ്ത്ര വീക്ഷണങ്ങളിൽ തർക്കവിഷയമായിട്ടുണ്ട്‌. രാഷ്ട്രീയ പശ്ചാത്തലത്തിലുള്ള സ്വത്വനിഷേധം, മറ്റൊരു സ്വത്വനിർണ്ണയത്തിലേക്കുള്ള ആഹ്വാനമായി അസ്തമിക്കുന്നു. ഹരികുമാറിന്റെ വീക്ഷണത്തിൽ സ്വയംനിരാസം ചലനാത്മകമായ മറ്റനേകം ലോകങ്ങളിലേക്കുള്ള നിരന്തരപരിണാമത്തിനു ഹേതുവാണ്‌. അങ്ങനെ വരുമ്പോൾ സ്വയം നിരാസം തന്നെ യഥാർത്ഥ 'സ്വത്വബോധ' മാണെന്നു വരുന്നു. സ്വയം നിരാസത്തിലൂടെ 'ശൂന്യതാ നിർമ്മാണ'മല്ല ലക്ഷ്യം. നവനിർമ്മാണത്തിനാണിവിടെ ഊന്നൽ.
ഹരികുമാറിന്റെ ഹരിത ദർശനങ്ങളിൽ വിശ്വചിന്താധാരകളിലെ പ്രചുര ദർശനങ്ങളുടെ സമാന്തരരേഖകളും ഒളിയും കാണാം.

'പുനർജനി' എന്നത്‌ കേവലം ഒരു യുക്തിചിന്ത എന്നതിലപ്പുറം, യാഥാർത്ഥ്യത്തെ കവിയുന്ന യാഥാർത്ഥ്യമായി പല മതചിന്തകളിലും തെളിയുന്നുണ്ട്‌. വീണ്ടും ജനിക്കാതെ സ്വർഗ്ഗപ്രാപ്തിയില്ല എന്ന്‌ യേശക്രിസ്തു അരുൾ ചെയ്തു. അത്‌ ഒരവസ്ഥയും, അനുഭവവും മാനസിക സ്ഥിതിയും സംസ്കാരവും എല്ലാമായിട്ടാണ്‌ വ്യാഖ്യാനിക്കപ്പെടുന്നത്‌.
Pseudo Dionysius എന്ന വിഖ്യാതനായ സിറിയൻ ദർശകൻ 'നേതി'യുടെ മറ്റൊരു പ്രോക്താവാണ്‌. അദ്ദേഹത്തിന്റെ വേദവൈജ്ഞാനിക സങ്കൽപങ്ങളിൽ നിരാസങ്ങളുടെ ഒരു ഘോഷയാത്രയാണ്‌. ഉണ്മയെ തേടുന്നതിൽ നിരാസം ഒരു പ്രധാന ആയുധമായി അദ്ദേഹം പ്രയോഗിക്കുന്നു. കുറിവാക്യങ്ങൾ നിറഞ്ഞ അദ്ദേഹത്തിന്റെ രചനകളിലെ ചില ഭാഗങ്ങൾക്കരികെ, ഹരികുമാറിന്റെ സദൃശ്യവാക്യങ്ങൾപോലുള്ള ചില പരാമർശനങ്ങൾ പ്രതിഷ്ഠിക്കാവുന്നതാണ്‌. ഈ സാമ്യം ബോധപൂർവ്വം ചമച്ചതാണെന്നു കരുതാൻ ന്യായമില്ല.





John Donne യുടെയും കുഞ്ഞുണ്ണിമാഷിന്റെയും അളന്നുകുറിച്ചെടുത്തതുപോലെ ഉതിരുന്ന കുറിവാക്യങ്ങൾ പലതും ഇവിടെ സംഗതവും സാമ്യമുള്ളവയുമായി കാണപ്പെടുന്നു.
"Death thou shalt die[Donne:'holy sonnets']
വീടുവീടായ്‌ വരുമ്പോഴേ
നാടു നാടായ്‌ നടക്കൂ (കുഞ്ഞുണ്ണി)
ഇന്ദ്രിയാതീത തലങ്ങളിലേക്കുള്ള ഒരു ക്ഷണം ഇതിൽ മിന്നിമായുന്നുണ്ട്‌. മേൽപ്പറഞ്ഞ ഗണത്തിൽ വരുന്ന കുറിവാക്യങ്ങളുടെ ശൈലി ഹരികുമാറിന്റെ രചനയിലും കാണുന്നത്‌ അത്ഭുതാവഹമാണ്‌.
വഴിയാണ്‌ യാത്ര, യാത്രയാണു വഴി'
വഴി നമുക്കൊരു ലക്ഷ്യമല്ല, വഴിക്കു സ്ഥായീഭാവമില്ല'
വേഗമില്ലെങ്കിൽ യാത്രയില്ല. - (ഹരികുമാർ, 'വഴികൾ')

യേശുക്രിസ്തു ഇങ്ങനെ മൊഴിഞ്ഞു: 'എന്റെ ശിഷ്യനാകാൻ ഇച്ഛിക്കുന്നവൻ തന്നത്താൻ നിഷേധിച്ച്‌, ദിനംതോറും തന്റെ കുരിശുമെടുത്തു കൊണ്ട്‌ എന്റെ പിന്നാലെ വരണം' ഇവിടെ ശിഷ്യത്വം മൊട്ടിടുന്നത്‌ സ്വയംനിരാസത്തിലാണ്‌. സമസ്ത ഭൗതിക അവകാശവാദങ്ങൾക്കും ഇവിടെ വിരാമമാകുന്നു. മാനദണ്ഡങ്ങളും മാഞ്ഞുപോകുന്നു. സ്വയം നിഷേധിക്കുമ്പോൾ അതു മറ്റൊന്നിലേക്ക്‌ അഥവാ മറ്റുപലതിലേക്കു ലയിക്കുകയാണ്‌. ആ യാത്ര അവസാനിക്കുന്നുമില്ല. നിലവിലുള്ളതും അറിയുന്നതുമായ എല്ലാ ആത്മീക-സാമൂഹ്യ സങ്കൽപങ്ങളുടെ നിരാസം തന്നെയാണ്‌ ഇവിടെ പ്രമേയം. കുരിശുമെടുത്തുകൊണ്ട്‌ എന്നു പറഞ്ഞിരിക്കുന്നതിൽ, ഇത്‌ ഒരുതരം മരണവും പുനർജനിയുമാണെന്നു വ്യക്തമാകുന്നു. സാമാന്യമായി, മരണത്തിലൂടെയാണ്‌ പുനരുത്ഥാനത്തിലേക്കുള്ള വഴി. മരണരഹിതമായ രൂപാന്തരം മറ്റൊരു സാധ്യതയാണെന്ന്‌ സെയിന്റ്‌ പോൾ പറയുന്നുണ്ട്‌.

സ്വയം നിരാസത്തിന്റെ നാനാർത്ഥങ്ങളും വൈവിദ്ധ്യങ്ങളും യേശുക്രിസ്തുവിന്റെ 'പർവ്വത പ്രഭാഷണ' ത്തിൽ നിറയെക്കാണുന്നുണ്ട്‌.
"ദുഃഖിക്കുന്നവൻ ഭാഗ്യവാന്മാർ'
'നീതി നിമിത്തമായി പീഡനമേൽക്കുന്നവർ ഭാഗ്യമുള്ളവർ'
'ജനങ്ങൾ നിങ്ങളെ നിന്ദിക്കുകയും, സകല ദുർഭാഷണങ്ങളും നിങ്ങൾക്കെതിരെ വ്യാജമായി പറയുകയും ചെയ്യുമ്പോൾ നിങ്ങൾ ഭാഗ്യമുള്ളവർ."
'അടയാളങ്ങളും അത്ഭുതങ്ങളും' കാണാനാഗ്രിച്ച യഹൂദനേതാക്കന്മാരോട്‌ യേശുപറഞ്ഞു: 'ഈ മന്ദിരം പൊളിക്കുവിൻ, മൂന്നുദിവസം കൊണ്ട്‌ ഞാനതിനെ വീണ്ടും പണിയും' 46 നീണ്ട വർഷങ്ങൾകൊണ്ട്‌ പടുത്തുയർത്തിയ യരുശലേം ദേവാലയത്തെക്കുറിച്ചാണ്‌ അദ്ദേഹം പറഞ്ഞത്‌ എന്ന്‌ അവർ ധരിച്ചുപോയി! അദ്ദേഹമാകട്ടെ, തന്റെ ശരീരമെന്ന മന്ദിരത്തെപ്പറ്റിയാണ്‌ പറഞ്ഞത്‌. തന്റെ മരണം, പുനരുത്ഥാനം ഇവയെ സ്പർശിക്കുന്നതായിരുന്നു വിചിത്രമായ ഈ പ്രസ്താവന. 'നിരാസ'മെന്ന അടിസ്ഥാന ചിന്ത ഇവിടെ പല മാനങ്ങൾ തേടുന്നു.

നിസ്സായിലെ വിശുദ്ധ ഗ്രിഗോറിയോസിന്റെ (നാലാം നൂറ്റാണ്ട്‌] വേദഭാഷ്യപ്രധാനമായ ഗ്രന്ഥമാണ്‌, 'മോശയുടെ ജീവചരിത്രം'. വെളിച്ചത്തിന്റെ പ്രഭവസ്ഥാനം തേടി മലകയറുന്ന മോശ ഒന്നൊന്നായി 'പടികൾ കയറുന്നു'. ഒരു പടികയറുമ്പോൾ മറ്റൊന്നു മുമ്പിൽ തെളിയുന്നു. അങ്ങനെ വീണ്ടും വീണ്ടും .ഈ പുസ്തകത്തിലെ അനിതര സാധാരണമായ ഒരു അവതരണമാണീ ഭാഗം. മനുഷ്യജീവിതത്തിൽ, ആത്മീയവളർച്ചയ്ക്കും പുരോഗതിയ്ക്കും സ്ഥായീഭാവമല്ല,നിരന്തര പരിണാമത്തിലൂടെയുള്ള അവിരാമായ പുരോഗതി എന്ന ആരോഹണമാണത്‌ എന്നാണ്‌ ഗ്രിഗോറിയോസിന്റെ വാദം. 

'അവസാനിക്കാത്ത വളർച്ച' എന്ന്‌ അദ്ദേഹം ഈ യാത്രയെ വിളിക്കുന്നു. ആയിത്തീരൽ (becoming])എന്ന തുടർപ്രക്രിയ ഒരിക്കലും പൂർണ്ണമായും ആയിത്തീരുന്നില്ല (being). അവിരാമമായ ഈ വളർച്ചയ്ക്ക്‌ ഊർജ്ജവും സൗന്ദര്യവുമുണ്ട്‌. അത്തരം ജീവിതം ഒരു വെല്ലുവിളിയായിത്തുടരുന്നു. ആയിത്തീർന്നാൽ പിന്നെ വളരാനൊന്നുമില്ലല്ലോ. ഈ പശ്ചാത്തലത്തിൽ ഹരികുമാറിന്റെ 'സ്വയം പ്രതിഷ്ഠിക്കാനൊന്നുമില്ല' എന്ന ലേഖനത്തിലെ ചില വരികൾ നവോന്മേഷത്തോടെ എഴുന്നു നിൽക്കുന്നതുകാണാം.
"എല്ലാവരും ദൈവമാകുമ്പോൾ, പിന്നെ പ്രാർത്ഥനയോ, ക്ഷേത്രമോ ഒന്നും വേണമെന്നില്ല. ഇതു മനുഷ്യനെയെന്നല്ല, എല്ലാറ്റിനെയും അഹങ്കാരിയാക്കും.... ദൈവമായിത്തീരാൻ കഴിഞ്ഞാൽപ്പിന്നെ ജീവിതമെന്തിന്‌?"
മൗലികമായ അദ്വൈത തത്ത്വത്തെ വിശകലനം ചെയ്തുകൊണ്ടാണ്‌ ഈ പ്രസ്താവന. പ്രത്യക്ഷത്തിൽ നിർവ്വാണം നേടി ലയിക്കുക എന്നതിൽ നിന്നും ഭിന്നമാണീ ദർശനം. ഇവിടെ വളർച്ചയും വികാസവുമെന്ന ആരോഹണം ഒരു തുടർക്കഥയാണ്‌. എപ്പോഴും തൽസ്ഥിതിയെ നിരസിക്കുന്നതാണ്‌ അതിന്റെ നൈസർഗ്ഗിക ശൈലി. നിരാസത്തിലൂടെയുള്ള നവനിർമ്മിതിയെ ഹരികുമാർ ഇങ്ങനെ വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നു.
"ഓരോ വസ്തുവിന്റെയും ഉള്ളിലുള്ള മൗലികവാദത്തെയും
ഗതകാല ആഭിമുഖ്യത്തെയും നിശ്ചലാവസ്ഥയെയും മാറ്റി, പ്രപഞ്ചികമായ ലോകാവസ്ഥയ്ക്ക്‌ പ്രധാനമായ ഉണ്മകളിലേക്ക്‌ പരിവർത്തനം ചെയ്യുന്നതിനാണ്‌ ഈ പുനർനിർമ്മാണം."

പ്രപഞ്ച ഉണ്മകൾ, നിശ്ചലാവസ്ഥയ്ക്കും ചലനാത്മകതയ്ക്കും അതീതമാണെന്നാണ്‌ സൂചന. ഹരികുമാറിന്റെ വീക്ഷണത്തിൽ, സ്വയം നിരാസത്തിലൂടെയുള്ള തുടർപരിണാമം, ഭ്രാന്തമായ അവ്യവസ്ഥിതിയിലേക്കു നീന്തിക്കയറുന്നതല്ല. അതു സൃഷ്ടിപരവും, സംസ്കരിച്ചെടുക്കലുമാണ്‌. സാഹിത്യത്തിനും മതത്തിനും ശാസ്ത്രത്തിനുമെല്ലാം ഇതു ബാധകമാണെന്നത്‌ ഗ്രന്ഥകാരന്റെ ശക്തമായ വീക്ഷണമാണ്‌. പരന്നവായന ആത്മീയപരിവർത്തനത്തിലേക്കു നയിച്ചേക്കാം. എന്നാൽ 'നിരാസ'രാഹിത്യരംഗത്ത്‌ 'ഭാഷ മരിക്കുന്നു' എന്നു ഗ്രന്ഥകാരൻ സമർത്ഥിക്കാൻ ശ്രമിക്കുന്നു.
"പ്രത്യേകിച്ച്‌ ഒന്നും വിനിമയം ചെയ്യാനില്ലാത്ത വാക്കുകൾ നടത്തുന്ന മാംസപ്രദർശനം ഭാഷയുടെ മരണത്തിനു നിമിത്തമാണ്‌." (ഭാഷ മരിച്ചു)

ഗ്രന്ഥകാരന്റെ മനനം ഇവ്വിധം ഗതിവേഗമാർജിക്കുമ്പോൾ, ആത്മീകതയ്ക്കും ഒരു നവമാനം കൽപിച്ചിട്ടുണ്ട്‌. ദൈവത്തെ ചുറ്റിപ്പറ്റിയുള്ള ചിന്തയല്ല, "സകലത്തിനെയും സ്വാംശീകരിച്ചുകൊണ്ടുള്ള ആത്മീകതയാണ്‌ സാഹിത്യത്തിന്റേത്‌." എന്നാണ്‌ അദ്ദേഹത്തിന്റെ മതം. വാസ്തവത്തിൽ കാമ്പുള്ള മതവിശ്വാസങ്ങളെ സ്വാധീനിച്ചിട്ടുള്ള ചിന്തതന്നെയാണിത്‌. പൗരസ്ത്യ ക്രൈസ്തവ വേദശാസ്ത്രദർശനത്തിൽ സകല സൃഷ്ടിയെയും ഉൾക്കൊള്ളാത്ത ആത്മീകതയുമില്ല, ആരാധനയുമില്ല. സാഹിത്യഗന്ധിയായ ഈ ആത്മീകതയെ, ഹരികുമാർ 'ബദൽ ആത്മീകത' എന്നു വിളിക്കുന്നുവെങ്കിലും സനാതനവും മൗലികവുമായ ആത്മീകതയുടെ രൂപം തന്നെയാണിത്‌.

a


 

'ചലനവും പുരോഗതി'യും ഗ്രന്ഥകാരന്‌ ഒരു obsession പോലെയാണ്‌. അത്‌ സ്വാഗതാർഹവുമാണ്‌. ചിന്തയ്ക്കു കുളിർമയരുളുന്ന ഈ ദർശനം ഈ ഗ്രന്ഥത്തിലെ പ്രതിപാദനങ്ങളിലുടനീളം ദൃശ്യമാണ്‌. ഇതാ 'വഴികൾ' എന്ന ലേഖനത്തിൽ നിന്ന്‌:-
"പ്രകാശത്തെക്കാൾ എത്രയോ ഇരട്ടി വേഗത്തിൽ നാം മനസ്സുകൊണ്ടു സഞ്ചരിക്കുന്നു."
" ആകാശത്തിലൂടെ നക്ഷത്രങ്ങൾ അതിവേഗത്തിൽ ഓടിക്കളിക്കുന്നു."
"നക്ഷത്രയാത്ര സർവ്വലോകങ്ങളെയും കടന്നുപോകുന്നു."
"നിശ്ചിത പഥമില്ലാത്തതുകൊണ്ട്‌, നമ്മുടെ യാത്രകൾക്കു വേഗം കൂടും." (നക്ഷത്രങ്ങളുടെ വൈവിധ്യമാർന്ന സഞ്ചാരപഥങ്ങളെ ഭാരതത്തിലെ പുരാതന വാനഗവേഷകർ നിർണ്ണയിച്ചിട്ടുണ്ട്‌!) അനന്തമായ സഞ്ചാര-പുരോഗതിയുടെ ഗതി ഗ്രന്ഥകാരൻ ഇങ്ങനെ സംഗ്രഹിച്ചിരിക്കുന്നു.
"വീണ്ടും എവിടേയ്ക്കോ പൊയ്ക്കൊണ്ടിരിക്കും." (വഴികൾ)
ഇത്രയുമെല്ലാം വിശദമായും സധൈര്യവും എഴുതിയെങ്കിലും ഗ്രന്ഥകാരൻ ഒരു ജാമ്യാപേക്ഷപോലെ കുറിച്ചിട്ടു:
നവാദ്വൈതം സാഹിത്യചിന്തയിലാണ്‌ മുഖ്യമായും പ്രയോഗിക്കുന്നത്‌." (ഉത്തരങ്ങൾക്കു വേണ്ടി) എത്ര സംഗതമായ ഒരു തിരിച്ചറിവാണിത്‌! സ്വയംനിരാസത്തിന്റെ (നവാദ്വൈതമെന്നു ഭാഷ്യം) പ്രായോഗികത, അദ്ദേഹം കണ്ടെത്തി നിർവചിക്കുകയും അതിൽ മനുഷ്യന്റെ ഭാഗധേയം നിർണ്ണയിക്കുകയും ചെയ്തിരിക്കുന്നു.

"വസ്തുക്കളെ അവയുടെ പരിസരത്തുനിന്നുയർത്തി കൂടുതൽ വലിയ ലോകവുമായി സംവാദത്തിലേർപ്പെടുത്തേണ്ട ജോലിയാണ്‌ മനുഷ്യന്റേത്‌" (സ്വയം പ്രതിഷ്ഠിക്കാനൊന്നുമില്ല)
അപ്പോൾ പരിണാമവിധേയമായ മനസ്സാണ്‌ നവാദ്വൈതചിന്തയുടെ പ്രാണൻ എന്നു സിദ്ധിക്കുന്നു.

മേൽപ്പറഞ്ഞ വിവരണങ്ങളുടെ ആകെത്തുകയാണ്‌ 'നവാദ്വൈതം'. ആത്മാവും പരമാത്മാവും തമ്മിൽ, ദൃശ്യവും അദൃശ്യവും തമ്മിൽ, ഭൗമവും അഭൗമവും തമ്മിൽ പിളർപ്പും ഭേദവുമില്ലെന്ന്‌ അദ്വൈതം വിധിക്കുന്നു. സ്വയം നിരാസമെന്ന പ്രക്രിയയിലൂടെ, പുറംലോകത്തെ വിശദാംശങ്ങളുമായി താദാത്മ്യമാകുമെന്ന്‌ 'നവാദ്വൈതം' പറയുന്നു. അങ്ങനെ നവാദ്വൈതത്തിലുമുണ്ട്‌ ഒരദ്വൈതം. 'മനുഷ്യൻ പ്രവൃത്തിയിലൂടെ മറ്റൊന്നായി മാറുമ്പോൾ, വലിയലോകത്തേക്കു കൂടിക്കലരുമ്പോൾ രണ്ടും തമ്മിൽ ഭേദമില്ലാതെ വരും. (സ്വയം പ്രതിഷ്ഠിക്കാനൊന്നുമില്ല) ഈ ഭേദരാഹിത്യം നവാദ്വൈതത്തിന്റെ കാതലാണ്‌. സ്വയംനിഷേധിക്കുന്നതിലൂടെ പുറംലോകവുമായി ഭേദമില്ലാതെ വരുന്നു.

'നവാദ്വൈത'മെന്ന തനതായ സങ്കൽപത്തിന്‌ ഹരികുമാർ ഈ 'മാനിഫെസ്റ്റോ'യിലൂടെ ഒരു പുതുഭാഷ്യം ചമച്ചിരിക്കുന്നു. അക്കൂട്ടത്തിൽ ഒ.വി.വിജയന്റെ 'ഖസാക്കിന്റെ ഇതിഹാസ'ത്തിന്‌ പ്രൗഢവും മനഃശാസ്ത്രപരവുമായ ഒരു വിമർശന വിചാരവും അവതരിപ്പിച്ചിരിക്കുന്നു.

a




'നവാദ്വൈത'ത്തിന്റെ കാതൽ, ജീവിതത്തിലെ സമസ്ത മേഖലകളിലും സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്നതാണ്‌. സ്വാർത്ഥതയിൽ നിന്നുള്ള വിടുതൽ, വരണ്ട യാഥാസ്ഥിതികത്വത്തിൽ നിന്നുള്ള മോചനം, ആത്മാവില്ലാതെ വഴിപാടുപോലെ അവതരിക്കുന്ന സാഹിത്യസപര്യയിൽ നിന്നുള്ള വിമുക്തി, യഥാർത്ഥ ആത്മീകതയുടെ പരിഗ്രഹണം ഇവയെല്ലാം നവാദ്വൈതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ജീവിക്കുന്നതിന്റെ ലക്ഷണമാണല്ലോ മാറ്റങ്ങൾ. മാറ്റങ്ങൾ ജീവിക്കുന്ന മനുഷ്യന്റെ പ്രകൃതിയിൽത്തന്നെയുള്ളതാണ്‌. നിഷേധാത്മകമായ നിരസമല്ല ഇവിടെ വിവക്ഷ. അത്‌ ക്രിയാത്മകവും, ചലനാത്മകവുമായ ആരോഹണത്തിന്റെ തുടർനിമിത്തമാണ്‌. ഈ വിഷയത്തിൽ ഹരികുമാറിന്റെ ആഖ്യാനം പല ഗതകാല ചിന്തകരുടെയും സർഗ്ഗശക്തിയുടെ ഉന്മേഷത്തെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്‌. തത്വചിന്താപരമായ ഇത്തരം കൃതികൾ മലയാളത്തിൽ സുലഭമല്ല.

പ്രിയപ്പെട്ട ഹരികുമാറിന്റെ പ്രയത്നം ശ്ലാഘനീയമാണ്‌. പ്രൗഢഗംഭീരവും ആഴമുള്ളതുമായ ചിന്തകൾ ഈ ഗ്രന്ഥത്തിൽ ഉതിരുന്നത്‌ തികച്ചും അനായാസേനയാണ്‌. കടൽപ്പരപ്പിൽ പൊങ്ങിക്കിടക്കുന്നവയെ ശേഖരിക്കുകയല്ല, ആഴക്കടലിൽ മുങ്ങി, മുത്തുകൾ വാരുകയാണ്‌ ഗ്രന്ഥകാരൻ. ലഭിച്ച മുത്തുകളോ വർണ്ണാങ്കിതങ്ങളും അമൂല്യങ്ങളുമാണ്‌. ഇനിയും സാഹസികനായ ഈ മുക്കുവൻ മുത്തുകൾ വാരിക്കൂട്ടട്ടെ! ചിന്താശീലരും, മനുഷ്യരാശിയുടെ പുരോഗതികാംക്ഷിക്കുന്നവരുമായവർക്ക്‌ വഴികാട്ടിയായി അദ്ദേഹം വളരട്ടെ.
ഗ്രന്ഥകാരന്‌ ഹൃദയം നിറഞ്ഞ അഭിനന്ദനങ്ങൾ.

സ്വാർത്ഥതയിൽ നിന്നുള്ള വിടുതൽ, വരണ്ട യാഥാസ്ഥിതികത്വത്തിൽ നിന്നുള്ള മോചനം, ആത്മാവില്ലാതെ വഴിപാടുപോലെ അവതരിക്കുന്ന സാഹിത്യസപര്യയിൽ നിന്നുള്ള വിമുക്തി, യഥാർത്ഥ ആത്മീകതയുടെ പരിഗ്രഹണം ഇവയെല്ലാം നവാദ്വൈതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. ജീവിക്കുന്നതിന്റെ ലക്ഷണമാണല്ലോ മാറ്റങ്ങൾ. മാറ്റങ്ങൾ ജീവിക്കുന്ന മനുഷ്യന്റെ പ്രകൃതിയിൽത്തന്നെയുള്ളതാണ്‌. നിഷേധാത്മകമായ നിരാസമല്ല ഇവിടെ വിവക്ഷ. അത്‌ ക്രിയാത്മകവും, ചലനാത്മകവുമായ ആരോഹണത്തിന്റെ തുടർനിമിത്തമാണ്‌. ഈ വിഷയത്തിൽ ഹരികുമാറിന്റെ ആഖ്യാനം പല ഗതകാല ചിന്തകരുടെയും സർഗ്ഗശക്തിയുടെ ഉന്മേഷത്തെ അനുസ്മരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട്‌. തത്വചിന്താപരമായ ഇത്തരംകൃതികൾ മലയാളത്തിൽ സുലഭമല്ല.

എം.കെ.ഹരികുമാർ കോളമെഴുത്തിൻ്റെ സിൽവർ ജൂബിലി നിറവിൽ /അഡ്വ.പാവുമ്പ സഹ​ദേവൻ

 


  • അഡ്വ.പാവുമ്പ സഹ​ദേവൻ,9744672832


    മല​യാ​ള​ഭാ​ഷ​യു​ടെയും സാഹിത്യനിരൂ​പ​ണ​ത്തി​ന്റെയും എക്കാ​ല​ത്തെയും അഭി​മാ​ന​മായ എം.​കെ.​ഹ​രി​കു​മാ​റിന്റെ ‘അക്ഷ​ര​ജാ​ലകം’പംക്തി കാൽനൂറ്റാണ്ട് പിന്നി​ട്ടി​രി​ക്കു​ന്നു. 1998 ഫെബ്രുവരിയിൽ കേരളകൗമുദിയിലാണ് പംക്തി ആരംഭിച്ചത്. 

    ആയി​ര​ക്ക​ണ​ക്കിന് വായ​ന​ക്കാർ നെഞ്ചി​ലേ​റ്റിയ ‘അക്ഷ​ര​ജാ​ലകം' പിന്നീട് കലാ​കൗ​മുദി, പ്രസാ​ധകൻ, മല​യാള സമീക്ഷാ ഡോട്ട്‌കോ​മിലും പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ചു. ഇപ്പോൾ ഈ പംക്തി മെട്രോ​വാർത്താപത്ര​ത്തിൽ തുടർച്ച​യായി പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രിച്ചുവരു​ന്നു. ക​ഥ, കവി​ത, നോവൽ, സാഹിത്യനിരൂ​പ​ണം, തത്ത്വ​ചി​ന്ത, സംസ്‌ക്കാ​രം, ചരിത്രം, രാഷ്ട്രീ​യം, ചിത്ര​ക​ല, സംഗീതം തുടങ്ങി ഒട്ടേറെ വൈവി​ധ്യ​മാർന്ന മേഖ​ല​ക​ളി​ലേക്ക് വ്യാപിച്ചു കിട​ക്കുന്ന 30-തില​ധികം ഗ്രന്ഥ​ങ്ങൾ ഇതി​നകം ഹരി​കു​മാ​റി​ന്റേ​തായി പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെട്ടുകഴി​ഞ്ഞു. കൂടാതെ ഹരി​കു​മാ​റിൻ്റെ അസാ​ധാ​രണ പ്രതി​ഭാ​ശേഷി പ്രസ​രി​ക്കുന്ന അക്ഷ​ര​ജാ​ലകം പംക്തി​യുടെ ആയി​ര​ത്തി​യറു​ന്നൂ​റി​ല​ധികം പേജു​കൾവരുന്ന രണ്ട് വോളിയം തടിച്ച ഗ്രന്ഥങ്ങൾ സു​ജിലി പബ്ലി​ക്കേ​ഷൻ പുറ​ത്തി​റ​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നത് സാഹി​ത്യ​നി​രൂ​പണ ചരി​ത്ര​ത്തിലെ മഹ​ത്തായ സംഭ​വ​മാ​ണ്. 

    വാൻഗോ​ഗിന്, ജല​ഛായ, ശ്രീനാ​രാ​യ​ണായ എന്നീ നോവ​ലു​കൾ ഹരി​കു​മാർ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ച്ച​തോടെ അദ്ദേഹം നോവൽ കൊടി​മ​ര​ത്തിന്റെ ഉത്തുംഗതയിൽ എത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. മഷി​യു​ണ​ങ്ങാത്ത മനീഷി എന്നും സാഹി​ത്യ​നി​രൂ​പണലോക​ത്തിലെ മുടി​ചൂ​ടാ​മ​ന്നൻ എന്നും വിശേ​ഷി​പ്പി​ക്കാൻ വർത്ത​മാനമല​യാളസാഹി​ത്യ​ത്തിൽ  സർവ്വഥാ യോഗ്യൻ ഹരി​കു​മാ​റ​ല്ലാതെ മറ്റാ​രു​മില്ല എന്ന് അസ​ന്ദി​ഗ്ദ്ധ​മായി പറ​യാം. കുട്ടി​കൃഷ്ണമാരാർ, കേസരി ബാല​കൃ​ഷ്ണ​പിള്ള, ജോസ​ഫ് മു​ണ്ട​ശ്ശേരി, കെ.​പി.​അ​പ്പൻ, സുകു​മാർ അഴീ​ക്കോ​ട്, എം.​കെ.​ഹ​രി​കു​മാർ തുട​ങ്ങിയ സാഹി​ത്യ​നി​രൂ​പണ കേസ​രി​കൾ മല​യാ​ള​ത്തിലെ സർഗ്ഗാ​ത്മ​ക ​സാ​ഹി​ത്യ​കാ​രന്മാ​രേ​ക്കാൾ തല​പ്പൊ​ക്ക​മു​ള്ള​വ​രായി തീർന്നി​ട്ടു​ണ്ട് എന്നത് പരക്കെ സമ്മതിക്കുന്ന കാര്യമാ​ണ​ല്ലോ. തന്റെ സാഹി​ത്യ​നി​രൂ​പണത്തിൽ അങ്ങേ​യറ്റം ആത്മാർത്ഥ​തയും സത്യ​സ​ന്ധ​തയും നിഷ്പ​ക്ഷ​തയും പുലർത്തിയ ഹരി​കു​മാർ ഏത് കൊ​ല​കൊ​മ്പ​ന്മാ​രായ സാഹി​ത്യ​കാ​ര​നെയും യുക്തിവിചാരത്തോടെ വിമർശിക്കുന്നതിൽ അസാ​ധാ​രണ മനഃ​സാ​ന്നിദ്ധ്യം പ്രക​ടി​പ്പി​ച്ചി​രു​ന്നു. വിമർശ​നാത്മക നിരൂ​പ​ണ​ത്തിലെ അദ്ദേ​ഹ​ത്തിന്റെ വില​യി​രു​ത്ത​ലു​കൾ നമ്മുടെ സാഹി​ത്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തിൽ അപ്ര​തി​രോ​ധ്യ​മായ മതി​ലു​ക​ളാണ് കെട്ടി​ ഉ​യർത്തി​യി​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. താൻ വസ്തു​നി​ഷ്ടമായി പരി​ശോ​ധി​ക്കുന്ന സാഹി​ത്യ​കൃ​തി​ക​ളുടെ ഡീമെറി​റ്റിന് ഒപ്പം അതിന്റെ മെറിറ്റിനെ ഉയർത്തിക്കാണിക്കുന്നതിൽ ഹരി​കു​മാർ അല്പംപോലും അമാന്തം കാണി​ച്ചി​രു​ന്നില്ല. 

    ഹരി​കു​മാ​റിന്റെ നിശി​ത​മായ വിമർശ​ന​ത്തിന്റെ ചാട്ടുളി പ്രയോ​ഗ​മേറ്റ് പരു​ക്കേറ്റ ഒട്ടേറെ സാഹി​ത്യ​കാ​രന്മാർ ​അ​ദ്ദേ​ഹ​ത്തിന്റെ വിരോ​ധി​കളും ശത്രു​ക്ക​ളു​മായി തീർന്നി​ട്ടുണ്ട് എന്നത് തർക്ക​മറ്റ വസ്തു​ത​യാ​ണ്. സർഗ്ഗാത്മകസാഹി​ത്യ​ത്തിൽ അടി​ഞ്ഞു​കൂ​ടിയ മാലി​ന്യ​ത്തിന്റെ ഈജിയൻ തൊഴുത്ത് അടിച്ചു വൃത്തി​യാ​ക്കാൻ എത്തി​യ ​അ​ഭി​ന​വ​ഹെർക്കു​ലീസാണ് എം.​കെ.​ഹ​രി​കു​മാർ. തന്മൂലം തനിക്ക് നഷ്ടപ്പെ​ടാൻ സാധ്യ​ത​യുള്ള അവാർഡു​കളെപ്പറ്റിയോ കുലീ​ന​വർഗ്ഗബ​ന്ധ​ങ്ങളെപ്പറ്റിയോ മുഖ്യ​ധാരാപത്ര​മാ​സി​ക​ക​ളുടെ  പേജുക​ളെ​പ്പ​റ്റിയോ ഹരി​കു​മാർ അല്പംപോലും ഭയ​പ്പെ​ട്ടി​രു​ന്നി​ല്ല.​ ത​ന്റേ​തായ സാഹി​ത്യ​സി​ദ്ധാ​ന്ത​ങ്ങളും മല​യാ​ള​നി​രൂ​പ​ണ​കാഴ്ച​പ്പാ​ടു​ക​ളു​മുള്ള അദ്ദേഹം പാശ്​ചാ​ത്യ​സാ​ഹി​ത്യ​സി​ദ്ധാ​ന്ത​ങ്ങ​ളുടെ പുറ​കേ​ പോ​കാൻ ഒരി​ക്കലും താത്പര്യം കാണി​ച്ചി​ട്ടി​ല്ല. സ്വന്തം യുക്തിബോധവും ബുദ്ധി​ശ​ക്തി​യും ​അ​വ​ലം​ബി​ച്ചാണ് അദ്ദേഹം തന്റെ സാഹി​ത്യ​നി​രൂ​പണസാമ്രാജ്യം കെട്ടി​പ്പെ​ടു​ത്തി​​രി​ക്കു​ന്ന​ത്. 
     
    പര​മ്പ​രാ​ഗ​ത​നി​രൂ​പണ മാർഗ്ഗ​ങ്ങ​ളിൽ നിന്ന് ഭിന്ന​മായി, യാഥാ​സ്ഥിതികനിരൂ​പണ മതിൽക്കെ​ട്ടു​കളെ തകർത്തെ​റി​യുന്ന ഈ വിഗ്ര​ഹ​ഭ​ഞ്ജ​കന്റെ അതി​കാ​യത്വപ്രക​ട​നം​ അ​ദ്ദേഹ​ത്തിന്റെ ജന്മ​സി​ദ്ധ​മായ വൈഭ​വ​മാ​യി​ട്ടു​വേണം വില​യി​രു​ത്താൻ. സാഹിത്യനിരൂ​പ​ണ​ത്തിൽ ആരെയും ഭയ​പ്പെ​ടു​ത്തു​കയും വീര​രസപ്രധാ​ന​മായ ഭാവോ​ന്മീ​ലനം പ്രക​ടി​ത​മാ​ക്കുകയും ചെയ്യുകയാണ്.തന്റെ വ്യക്തിജീവി​ത​ത്തിലെ സുഹൃദ്ബന്ധ​ങ്ങ​ളിൽ ഹരി​കു​മാർ കാണി​ക്കുന്ന കുലീ​നവും ശ്രേഷ്ഠ​വു​മായ പച്ച​വേഷം ആരെയും വിസ്മ​യി​പ്പി​ക്കു​ന്നതുതന്നെ​യാ​ണ്. 

     

    കലാ​കാ​രനും തത്ത്വ​ചി​ന്ത​കനും സൈദ്ധാ​ന്തി​കനും വിമർശ​കനും സ്വാതന്ത്രചിന്തകനുമായ എം.​കെ.​ഹ​രി​കു​മാർ “ഒരു പൂച്ചയും ഒറി​ജി​ന​ല​ല്ല”എന്ന് പ്രഖ്യാ​പി​ക്കു​ന്നു. ഒരു കലാ​കാ​രൻ ഒരു പൂച്ചയെ വര​യ്ക്കു​മ്പോൾ അയാൾ അയാ​ളു​ടേ​തായ ഒരു പുതിയ പൂച്ച​യെ​യാണ് വര​യ്ക്കു​ന്ന​ത്. ഒരു കലാ​കാ​രന്റെ മുമ്പിൽ, മനു​ഷ്യ​രുടെ കാഴ്ച​ക​ളിൽ, ഏതൊരു വസ്തുവും പ്രത്യ​ക്ഷ​ത്തിൽ, പ്രതീ​തിയും പ്രതി​ഛായ​യു​മാ​ണ്. ഏതൊരു എഴു​ത്തു​കാ​രനും യഥാർത്ഥ​മാ​യ​തിനെ നിഷേധി​ക്കു​കയും  മറ്റൊ​ന്നിനെ തന്റെ കല്പ​നാ​വൈ​ഭവംകൊണ്ട് സൃഷ്ടി​ക്കു​ക​യു​മാ​ണ്. ദാർശ​നി​ക​മായ നിറ​ക്കൂ​ട്ടു​ക​ളിൽ തൂലിക മുക്കി​യാണ് ഹരി​കു​മാർ തന്റെ നവാ​ദ്വൈത ​നീ​ലാ​കാ​ശത്ത് ഭാവ​നാ​ത്മ​ക​മായ ചിത്ര​ങ്ങൾ വര​യ്ക്കു​ന്ന​ത്. “സ്‌നേഹം പ്രാപ​ഞ്ചി​ക​മായ കണ​ക്ടി​വി​റ്റി​യാ​ണ്. സ്‌നേഹം ദൈവ​മാ​ണെന്ന് വലിയ മുനി​മാർ പറ​ഞ്ഞത് അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണ്. സ്‌നേഹ​ത്തി​ലൂടെ ദൈവ​ത്തിന്റെ സംവേ​ദ​ന​ലോ​ക​ത്തേക്ക് നമുക്ക് പ്രവേ​ശനം കിട്ടു​ന്നു. ഏതൊരു സസ്യ​ത്തിനും ജീവിയ്ക്കും ഈ സ്‌നേഹം മന​സ്സി​ലാ​കും. അത് ജീവന്റെ ഉദാ​ത്ത​മായ ഒരു അനു​ഭ​വ​ത​ല​മാ​ണ്.... ഒരു പക്ഷിക്ക് വെള്ളം കൊടു​ത്താൽ അത് നമ്മെ തേടി​വ​രും. ഇത് പ്രാപ​ഞ്ചി​ക​മായ ബന്ധ​മാ​ണ്. സ്‌നേഹ​മെന്ന അഭൗ​മ​മായ തല​മാ​ണി​ത്. കുമാ​ര​നാ​ശാൻ സ്‌നേഹ​മെന്ന വികാ​ര​ത്തി​ലൂടെ ഉന്ന​ത​മായ സംവേ​ദ​ന​ത​ല​ങ്ങ​ളു​മായി ബന്ധ​പ്പെ​ട്ടു”.
     
    അദ്വൈതവേദാ​ന്തത്തെ സ്വർഗ്ഗ​ത്തിൽ നിന്ന് ഭൂമി​യി​ലേക്ക് ഇറ​ക്കി​ക്കൊ​ണ്ടു​വന്ന ശ്രീനാരാ​യ​ണ​ഗു​രു​വിന്റെ പ്രായോ​ഗിക ജീവി​തത്തെ ഹരി​കു​മാർ നിരീ​ക്ഷി​ക്കു​ന്നു​ണ്ട്. “ശ്രീനാ​രാ​യ​ണ​ഗുരു അദ്വൈതവേദാന്തത്തെ മാനു​ഷി​ക​മായ ഐക്യ​ത്തി​ന്റേയും ഉപ​കാ​ര​ത്തി​ന്റേയും അനു​ഭ​വ​ങ്ങ​ളി​ലൂടെ സംവേ​ദ​ന​ക്ഷ​മ​മാ​ക്കി. ഭിന്ന​ത​യി​ല്ലാതെ ഗുരു സമൂ​ഹ​ത്തിൽ പ്രവർത്തി​ച്ച​ത് അതു​കൊ​ണ്ടാ​ണ്. ഗുരു​വിന് ജാതി വ്യത്യാ​സ​മി​ല്ല. ഗുരു​വിന്റെ ആശ്ര​മ​ങ്ങ​ളിൽ പറ​യ​ക്കു​ട്ടി​കളും പുല​യ​ക്കു​ട്ടി​കളും ഭക്ഷണം പാകം ചെയ്യാ​റു​ണ്ടാ​യി​രു​ന്നു. പ്രായോ​ഗി​ക​മായ, ജന​ക്ഷേ​മ​ക​ര​മായ അദ്വൈത​മാ​ണ​ത്. സ്‌നേഹ​മാണ് അതിന്റെ അടി​ത്ത​ട്ട്. ആശാൻ ആ അദ്വൈത​ത്തിൽ നിന്നാണ് പ്രചോ​ദനം നേടി​യ​ത്... ഈ പ്രപ​ഞ്ച​വു​മായി നിങ്ങൾക്ക് താദാത്മ്യം പ്രാപി​ക്കാ​നുള്ള ഉപാ​ധി​യാണ് സ്‌നേഹം”.വിണ്ടു​ വെണ്ണീ​റാ​യി​ക്കി​ടന്ന അദ്വൈതത്തെ മജ്ജയും മാംസവും രക്തവും സ്‌നേഹവും കാരു​ണ്യ​വു​മുള്ള അനു​ക​മ്പാ​ദർശ​ന​മായി രൂപ​പ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യാ​യി​രുന്നു ശ്രീനാരാ​യ​ണ​ഗു​രു. ആശാനും ഗുരുവും അദ്വൈത​ദർശ​ന​ത്തിന്റെ, കാരു​ണ്യത്തിൻ്റെ ആത്മാ​വി​ലേക്ക് തീർത്ഥാ​ടനം ചെയ്യു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു.
     
    അദ്ദേഹം തുട​രുന്നു: “ഇന്നത്തെ കലാ​പ​ങ്ങൾ, രക്ത​ച്ചൊ​രി​ച്ചി​ലു​കൾ, കര​ച്ചി​ലു​കൾ, ഒഴി​ഞ്ഞോ​ട​ലു​കൾ, തറ​യിൽ പടർന്ന രക്ത​ത്തു​ള്ളി​കൾ, കൂട്ട​ക്കൊ​ല​കൾ, ബഹ​ള​ങ്ങൾ, അപ​മാ​ന​ക​ര​മായ ക്രൂര​ത​കൾ എല്ലാം ചരി​ത്ര​ത്തിൽ ഒരു പ്രതിഛായ അവ​ശേ​ഷി​പ്പി​ച്ചാണ് കടന്നു​പോ​കു​ന്ന​ത്. പ്രതി​ഛായ​കൾ എന്ന് പറ​യു​ന്നത് വ്യാവ​ഹാ​രികലോകത്തെ മാധ്യ​മ​ങ്ങൾക്കും ആളു​ക​ളുടെ മന​സ്സു​കൾക്കും വീണ്ടും വീണ്ടും ഓർമ്മി​ക്കാ​നുള്ള ചിത്ര​ങ്ങ​ളാ​ണ്. പ്രതി​ഛായ​കൾ ചരി​ത്ര​മായി ആലേ​ഖനം ചെയ്യ​പ്പെ​ടു​കയോ വിവ​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​കയോ പുസ്ത​ക​രൂ​പ​ത്തിൽ പ്രസി​ദ്ധീ​ക​രി​ക്ക​പ്പെ​ടു​കയോ ചെയ്യു​ന്നതോടെ അത് ചരി​ത്ര​മാ​കു​ന്നു. അതിന്റെയർത്ഥം നാം അനു​ഭ​വി​ച്ച​തെ​ന്താ​ണോ, അതി​ലേക്ക് കല്പിതകഥ​യുടെ ഒരു ഫാന്റസി കൂട്ടി​ച്ചേർക്ക​പ്പെ​ടുന്നു എന്നാ​ണ്. ഒരി​ക്കലും വാക്കു​ക​ളാ​യി​രു​ന്നി​ട്ടി​ല്ലാത്ത യാഥാർത്ഥ്യ​ങ്ങൾ പിന്നീട് പലർ പല രീതി​യിൽ ടെക്സ്റ്റു​ക​ളായി രൂപാ​ന്ത​ര​പ്പെ​ടു​ത്തുന്നു”.അതെ, ചേര അതിന്റെ പടം പൊഴി​ക്കു​ന്ന​തു​പോ​ലെ, ചരിത്രം അതിന്റെ പടം പൊഴിച്ച് പ്രതിഛായ​കൾ സൃഷ്ടി​ച്ചു​കൊ​ണ്ടാണ് കാല​രഥത്തിൽ സഞ്ചരിക്കുന്ന​ത്. വ്യവ​ഹാ​രികലോകത്തെ ചരി​ത്ര​സം​ഭ​വ​ങ്ങൾ, യഥാ​ത​ഥ​മാ​യാ​ണെ​ങ്കിൽപ്പോ​ലും, ഭാഷാ​മാ​ധ്യ​മ​ത്തി​ലൂടെ ജന​ങ്ങ​ളി​ലേക്ക് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യു​മ്പോൾ, അത് മറ്റൊരു ‘കാല്പ​നി​കവും’ ഐതി​ഹാ​സി​ക​വു​മായ സംഭ​വ​മാ​യാണ് അനു​വാ​ച​കന് അനു​ഭ​വ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. അത്തരം ഓർമ്മ​ച്ചിത്രങ്ങൾ ഫാന്റ​സി​യു​ടേയും കെട്ടു​ക​ഥ​യു​ടേയും അക​മ്പ​ടി​യോ​ടെ​യാ​ണ്​ അ​നു​വാ​ച​ക​മ​ന​സ്സിൽ ആലേ​ഖനം ചെയ്യ​പ്പെ​ടു​ന്ന​ത്. അങ്ങ​നെ, സംഭ​വി​ച്ച​തെന്ന് ഊഹി​ക്കാവുന്ന മഹാ​ഭാ​ര​ത​യു​ദ്ധം, വ്യാസന്റെ കല്പ​നാ​വൈ​ഭ​വ​ത്തി​ലൂ​ടെ​യും വാഗ്‌വി​ലാ​സ​ത്തി​ലൂ​ടെയും ഐതി​ഹാ​സി​കമായി മഹാ​ഭാ​ര​ത​ഗ്രന്ഥമായി പിറ​വി​യെ​ടു​ക്കു​ക​യാ​യി​രു​ന്നു. അങ്ങനെ ചരി​ത്ര​സം​ഭ​വ​ങ്ങൾക്ക് ആഖ്യാ​ന​രൂ​പ​ങ്ങ​ളു​ണ്ടാ​കു​മ്പോൾ, അത് മറ്റൊരു സംവേ​ദ​ന​മാ​ധ്യ​മ​ത്തി​ലേക്കും വിതാ​ന​ത്തി​ലേക്കും ഉയർന്ന് സ്വപ്നസന്നി​ഭ​മായ ദൃശ്യ​മായി പ്രക​ടനം കൈക്കൊ​ള്ളു​ന്ന​തെ​ങ്ങ​നെ​യാ​ണെന്ന് ഹരി​കു​മാർ ‘കല​യുടെ ഒളി​ത്താ​വളം’ എന്ന നിരൂ​പ​ണ​ലേ​ഖ​ന​ത്തിൽ ചിത്രണം ചെയ്യു​മ്പോൾ അത് മറ്റൊരു അവാ​ച്യ​മായ അനു​ഭൂ​തി​യായി അനു​വാ​ച​കന് അനു​ഭ​വ​വേ​ദ്യ​മാ​കു​ന്നു. 
     
     “ച​രി​ത്ര​മാ​കു​ന്ന​തോടെ അത് നേരത്തെ സംഭ​വിച്ച കാര്യ​ങ്ങ​ളുടെ തനി​പ്പ​കർപ്പ​ല്ലാ​തായി മാറു​ക​യാ​ണ്. അത് മനു​ഷ്യർക്ക് വായി​ക്കാൻ വേണ്ടി നിർമ്മി​ച്ച​താ​ണ്. അതു​കൊണ്ട് നേരത്തെ സംഭ​വി​ച്ച​തി​നോട് അതിന് യാതൊരു ബന്ധ​വു​മി​ല്ലാ​ത്ത​തായിതീരു​ന്നി​ല്ല. എന്നാൽ ചരി​ത്ര​ത്തിലെ കൊല​പാ​ത​ക​ത്തിന് യഥാർത്ഥ​ത്തിൽ സംഭ​വി​ച്ച​പ്പോ​ഴുള്ള വേദ​ന​യോ ​ക്രൂ​ര​തയോ  ഇല്ല. അത് വായി​ക്കു​ന്ന​വ​രുടെ വാക്കു​ക​ളി​ലുള്ള ഒര​നു​ഭ​വ​മാ​ണ്. യുദ്ധ​ത്തിൽ കൊല​ചെ​യ്യ​പ്പെ​ട്ട​വന്റെ വേദന വായ​ന​ക്കാ​രന് ആവ​ശ്യ​മി​ല്ല​ല്ലോ. യുദ്ധ​ത്തിൽ മരി​ച്ച​വനെ ഒരു വായ​ന​ക്കാ​രനും വേണ്ട. അവന് വേണ്ടത് അവന്റെ കാല്പനികകഥ​യിലെ ഒരു നായ​ക​നെ​യാ​ണ്. ലോക​ത്തിലെ വിഷ​മ​സ​ന്ധി​കൾ പിന്നീട് ഓർക്കു​മ്പേൾ മധു​ര​മുള്ള സ്വപ്ന​ങ്ങ​ളായി മാറുന്നു. നമ്മുടെ അനു​ഭ​വ​ങ്ങൾ പിന്നീട് ഒരു കഥ​യാണ്. ആ കഥ​യിൽ നമ്മൾ ഒരു വിവേ​ക​ജീ​വി​യാണ്. നമുക്ക് സ്വയം പ്രശം​സി​ക്കാനും കാല​ത്തെ​ക്കു​റി​ച്ചുള്ള കാല്പ​നി​ക​മായ സങ്ക​ല്പ​ങ്ങൾ സൃഷ്ടി​ക്കാനും അവ​സ​ര​മു​ണ്ട്. നമ്മൾ ഒരു പോരാ​ട്ട​ത്തിന്റെ കഥ​യിലെ നായ​കനോ നായി​കയോ ആകു​ന്നത് വലിയ കാ​ര്യ​മല്ലേ? ജീവി​തത്തെ സാഹി​ത്യ​മാ​ക്കു​ന്ന​തിന്റെ പ്രാഥ​മിക വിദ്യ​യാ​ണി​ത്”. ഇങ്ങനെ സർഗ്ഗാ​ത്മകനിരൂ​പണം അതിന്റെ കൊടു​മുടി കയ​റു​മ്പോ​ഴാ​ണ്, സമ​കാ​ലികരായ സർഗ്ഗാ​ത്മകസാ​ഹി​ത്യ​കാ​ര​ന്മാ​രേ​ക്കാൾ മികച്ച പ്രതി​ഭാ​ശാ​ലി​ക​ളാ​യ, നിരൂ​പ​ണ​കേ​സ​രി​ക​ളാ​യ, കുട്ടി​കൃ​ഷ്ണ​മാ​രാ​രും, ജോസഫ് മുണ്ട​ശ്ശേ​രി​യും, എം.​കെ.​ഹ​രി​കു​മാറും ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​ത്. കേസ​രി​ബാ​ല​കൃ​ഷ്ണ​പി​ള്ളയും, കെ.​പി.​അ​പ്പനും പി.കെ ബാല​കൃ​ഷ്ണ​നും, പ്രൊഫ.എം.​കൃ​ഷ്ണൻനാ​യരും ഉണ്ടാ​കു​ന്ന​ത്. അങ്ങ​നെ​യാണ് തല​യെ​ടു​പ്പു​ളള ധിഷ​ണാ​ശാ​ലി​ക​ളായ എം.​പി.​പോളും, എംഎൻ.​വി​ജയനും സുകു​മാർ​ അ​ഴീ​ക്കോടും ഉണ്ടാ​യ​ത്.
     
    പച്ച​യായ ജീവി​ത​സം​ഭ​വ​ങ്ങൾപോലും അല്പം ഭാവ​ന​യുടെ നിറ​ക്കൂ​ട്ടിൽ നെയ്‌തെ​ടു​ക്കു​മ്പോൾ അതൊരു ഫാന്റ​സിയും മുത്ത​ശ്ശി​ക്ക​ഥ​യു​മായി മാറുന്നു എന്ന​തിൽ വിചി​ത്ര​​മായ ഒന്നും തന്നെയില്ല. ഇനി​യി​പ്പോ​ൾ ഭാവനയില്ലാതെ തന്നെ എന്തെ​ങ്കിലും സംഭവകഥ​കൾ റിപ്പോർട്ട് ചെയ്താൽ അത് മറ്റൊ​രു​ മാ​ന​ത്തിൽ മ​ന​സ്സി​ലാ​ക്ക​പ്പെ​ടു​കയും വായി​ക്ക​പ്പെ​ടു​കയും മുത്ത​ശ്ശി​ക്ക​ഥ​യായി മാറു​കയും ചെയ്യു​ന്ന​തിന് കാര​ണം​ മ​നു​ഷ്യന്റെ ജന്മ​സ​ഹ​ജ​മായ മനോ​ഘ​ട​ന​യുടെ സവി​ശേ​ഷ​ത​യാ​ണ്. ഹരി​കു​മാർ തുട​രുന്നു: “ജീവി​ത​ത്തിൽ ഒരു നിഴൽപോലെ പിന്തു​ട​രു​ക​യാ​ണ്. സാഹി​തീയ അനു​ഭ​വ​ങ്ങൾ നമ്മുടെ നഗ്ന​മായ യാഥാർത്ഥ്യ​ങ്ങ​ളിൽ സർപ്പത്തെ​പ്പോലെ ചുറ്റിവരിഞ്ഞ് കിട​ക്കു​ക​യാ​ണ്. അതു​കൊണ്ട് നാം ജീവി​ക്കുന്ന യാഥാർത്ഥ്യ​ങ്ങ​ളിൽതന്നെ അതിന്റെ ടെക്സ്റ്റ്, അർത്ഥം മറ്റൊരു ഉൽപ്പ​ന്ന​മായി രൂപാ​ന്ത​ര​പ്പെ​ട്ടു​കൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണ്”. സംഘർഷാ​ത്മ​ക​മായ യുദ്ധ​ങ്ങളും അല​റി​വി​ളി​കളും രക്ത​ച്ചൊ​രി​ച്ചി​ലു​കളും പോലും എഴു​ത്തു​കാ​രൻ തന്റെ ഭാഷാ​ശൈ​ലി​യി​ലേക്ക് ആവാഹിക്കു​മ്പോൾ അനു​വാ​ച​കന് ദു:ഖമല്ല, മറിച്ച് പനി​നീർപ്പൂ​ക്കൾ കാറ്റി​ലാ​ടു​ന്ന​തു​പോ​ലെയുള്ള ഹൃദ​യഹാരിയായ കാഴ്ച​യാണുണ്ടാവുന്ന​ത്. “മഹാ​നായ കലാ​കാ​രൻ പിക്കാ​സോ, സ്പാനിഷ് യുദ്ധ​ത്തിന്റെ ഭീതിയും നാശവും വിവ​രി​ക്കാ​നാ​ണ​ല്ലോ ​'ഗോർണിക്ക' വര​ച്ചത്. ആ ചിത്രത്തിൽ ചോരയോ നില​വി​ളിയോ ഭയമോ ഇല്ല; സൗന്ദ​ര്യ​ത്തിന്റെ ഒരു കാലി​ഡോ​സ്‌കോ​പ്പിക്ക് ഇമേ​ജാ​ണ​ത്. ശൈലി​യി​ലൂടെ പിക്കാസോ ചരി​ത്രത്തെ ഒരു ജന​പ്രി​യവും നവീ​ന​വു​മായ കലാ​വ​ബോ​ധ​മാക്കി മാറ്റു​ന്നു”. സാഹി​ത്യ​ത്തി​ന്റെ സമ​സ്ത​മേ​ഖ​ല​കളിലും തന്റെ തന​തായ വ്യക്തിമുദ്ര​ സ്ഥാപിച്ചുകൊണ്ടുള്ള ഹരി​കു​മാ​റിന്റെ നാല് പതി​റ്റാ​ണ്ടിലേറെ നീളുന്ന ജൈത്ര​യാ​ത്ര​യിൽ, അദ്ദേഹം മഹ​ത്തായ ഒരു വിമർശനാ​ത്മ​ക​നിരൂ​പണസാമ്രാജ്യം കെട്ടി​പ്പ​ടു​ത്തി​രി​ക്കു​ക​യാ​ണ്. തന്റെ സാഹിത്യനിരൂ​പണ സാമ്രാ​ജ്യ​ത്തിൽ അദ്ദേഹം നട്ടു​വ​ളർത്തിയ പൂങ്കാ​വ​ന​ത്തിന്റെ സൗന്ദ​ര്യവും സൗര​ഭ്യവും അനു​ഭ​വി​ക്കാൻ ഇന്ന് ആയി​ര​ക്ക​ണ​ക്കിന് അനു​വാ​ച​ക​രാണ് അദ്ദേ​ഹ​ത്തിന് ആരാ​ധ​കരായിട്ടു​ള്ള​ത്.
     
     സത്യ​സ​ന്ധ​മായി പറ​ഞ്ഞാൽ ഹരി​കു​മാർ വായ​ന​ക്കാ​രുടെ മന​സ്സിൽ ഒരു മിത്തും ലെജന്റും ഇതി​ഹാ​സ​വുമായി മാറി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. മല​യാ​ള​നി​രൂ​പണസാഹി​ത്യ​ച​രി​ത്ര​ത്തിൽ, നിരൂ​പ​കന്റെ അ​ധി​കാ​ര​വ്യ​വസ്ഥ പുനഃപ്രതിഷ്ഠിച്ച ഹരി​കു​മാ​റിന്റെ വിമർശ​നാ​ത്മക നിരൂ​പണ സംഭാ​വ​ന​കൾ, സാ​ഹിത്യചരി​ത്ര​ത്തിന്റെ തങ്ക​ലി​പി​ക​ളിൽ മുദ്രണം ചെയ്യ​പ്പെ​ടു​മെന്ന് അസ​ന്ദി​ഗ്ദ്ധ​മായി പറ​യാം. തന്റെ നിരൂ​പ​ണാ​ത്മക കർമ്മമണ്ഡ​ല​ത്തിൽ ഒരു ഉദ​യ​സൂ​ര്യ​നെ​പ്പോലെ നിന്ന് കത്തി​ജ്വ​ലിച്ചുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം നട​ത്തി​ക്കൊ​ണ്ടി​രിക്കുന്ന കഠി​നാ​ദ്ധ്വാ​നത്തെ എത്ര​യ​ധികം പ്രകീർത്തിച്ച് പറ​ഞ്ഞാലും അതൊന്നും അദ്ദേഹം ചെയ്തുകൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുന്ന സാഹി​ത്യ​സം​ഭാ​വനയ്ക്ക് അല്പംപോലും പ്രതി​ഫല​മാ​കി​ല്ല. അത്ര​ത്തോളം അദ്ദേഹം നിരൂ​പ​ണ​സാ​ഹി​ത്യ​ത്തിന്റെയും തത്വ​ചി​ന്താ​മേ​ഖ​ല​യു​ടെയും സർഗ്ഗാ​ത്മക സാഹി​ത്യ​ത്തിൻ്റെയും ചിത്ര​ക​ല​യു​ടെയും മറ്റു വൈജ്ഞാ​നിക മേഖ​ല​യു​ടെയും ഗിരി​ശൃം​ഗ​ങ്ങൾ കീഴ​ട​ക്കി​യി​രി​ക്കു​ന്നു. മല​യാളസാഹിത്യ​ത്തിലെ മാത്ര​മ​ല്ല​, വി​ശ്വ​സാ​ഹി​ത്യ​ത്തിലെ തന്നെ കല​യു​ടെയും കവി​ത​യു​ടെയും നോവ​ലിന്റെയും തത്വ​ചി​ന്ത​യു​ടെയും ആത്മാ​വി​ലേക്ക് ആഴ​ത്തി​ലി​റങ്ങി സൂക്ഷ്മ​മായി അപ​ഗ്ര​ഥ​ന​-​വി​ശ്ലേഷണ​ങ്ങൾ നട​ത്താനും മൂല്യ​നിർണ്ണയം ചെയ്ത് വിധി​ക​ല്പി​ക്കാ​നു​മുള്ള ഹരി​കു​മാ​റിന്റെ അപാ​ര​മായ ധിഷ​ണാ​വൈ​ഭവം അനു​പ​മവും അതു​ല്യ​വു​മാ​ണ്. നമ്മുടെ കാലത്തെ സാഹി​ത്യ​-​സാം​സ്‌ക്കാ​രി​ക​-​രാ​ഷ്ട്രീയ മണ്ഡല​ങ്ങ​ളുടെ പ്രവർത്ത​നത്തെ സമ​ഗ്ര​മായി തിരി​ച്ച​റി​ഞ്ഞ്, അതിന്റെ ജീർണ്ണ​മായ അവ​സ്ഥയെ രോഗനിർണയം ചെയ്ത് ഫല​വ​ത്തായ ചികി​ത്സാ​വി​ധി​കൾ കല്പ്പി​ക്കുന്ന സാഹിത്യഭിഷ​ഗ്വ​രൻ കൂ​ടി​യാണ് ഹരി​കു​മാർ എന്ന​തിൽ മല​യാ​ളി​കൾക്കെല്ലാ​വർക്കും അഭി​മാ​നി​ക്കാം.
     
     സാഹി​ത്യ​നി​രൂ​പണ മണ്ഡ​ല​ത്തിൽ ശിര​സ്സു​യർത്തി​പ്പി​ടി​ച്ചു​കൊണ്ട് സാഹി​ത്യ​കൃ​തി​കളെ വിമർശ​നാ​ത്മ​ക​മായി വില​യി​രു​ത്തിയ ഹരി​കുമാ​റിന് തന്റെ സാഹിത്യജീവിതത്തിലും യഥാർത്ഥജീവി​തത്തിലും ഒട്ടേറെ വില​കൊ​ടു ക്കേണ്ടിവന്നിട്ടുണ്ട്. സാഹിത്യലോകത്ത് ശത്രു​ക്ക​ളുടെ ഒരു വൻനിര അദ്ദേഹത്തെ ഭ്രമണം ചെയ്തുകൊ​ണ്ടി​രി​ക്കു​ന്നു.  വിമർശ​നാ​ത്മ​ക​ നി​രൂ​പ​ണ​ മ​ണ്ഡല​ത്തിലും സ്വന്തം ജീവി​ത​ത്തിലും ത്യാഗ​പൂർണ്ണവും ആദർശ​സു​ര​ഭി​ല​വു​മായ ഒരു ജീവിതം നയി​ച്ചുകൊ​ണ്ടി​രി​ക്കുന്ന ഹരി​കു​മാ​റിന്, അല​ങ്കാ​ര​ബുദ്ധിജീവി​കൾക്ക് ലഭി​ക്കുന്ന നെറ്റി​പ്പ​ട്ട​ങ്ങളും വെൺചാ​മ​ര​ങ്ങളും നഷ്ട​പ്പെ​ടു​ക​യാ​ണു​ണ്ടാ​യ​ത്;അഥവാ അത്ത​ര​മൊരു ജീവിതം ബോധ​പൂർവ്വം തിര​ഞ്ഞെ​ടുത്തുകൊണ്ട് അദ്ദേഹം അതി​നെ​യൊക്കെ സ്വയം നഷ്ടപ്പെ​ടു​ത്തു​ക​യാ​ണു​ണ്ടാ​യ​ത്. പകരം ,ഭാവി​യിൽ ഹരി​കു​മാ​റി​ന്​ ആ​സ​ന​സ്ഥ​നാ​വാൻ, വരും​കാ​ല​ത്തിന്റെ ചെങ്കോലും കിരീ​ടവും സിംഹാ​സ​നവും ഗിരി​ശൃം​ഗ​ങ്ങ​ളിൽ കാത്തു​കി​ട​ക്കു​ക​യാ​ണ്. 'അക്ഷ​ര​ജാ​ല​ക​’ ത്തിന്റെ കാൽനൂ​റ്റാണ്ട് തിക​യുന്ന ഈ ധന്യ​മായ ചരി​ത്ര​മു​ഹൂർത്തത്തിൽ ഹരി​കു​മാ​റിനെ ഞാൻ ഈ സാ​ഹി​ത്യ​നി​രൂ​പ​ണസാ​മ്രാ​ജ്യ​ത്തിലെ രത്‌ന​സിം​ഹാ​സ​ന​ത്തിൽ ആദ​ര​പൂർവ്വം അവ​രോധി​ക്കു​ക​യാ​ണ്.
    അക്ഷരജാലകം (രണ്ടു വാല്യം)
    സാഹിത്യപംക്തി
    എം കെ.ഹരികുമാർ 
    പേജ്  1600
    വില 2000

    സുജിലിപബ്ളിക്കേഷൻസ്
    ചാത്തന്നൂർ 
    9496644666